ԿԵՂԾԻՔԻ ԳԵՐՈՒԹԻՒՆԸ Տարիներից ի վեր հրապարակի վրայ մի կեղծիք կայ, մի հրէշային կեղծիք, որին կը շարունակի խունկ ծխել հայրերիդ մի մասը, հա՛յ երիտասարդութիւն: Կեղծ դառնութեամբ սրանք դեռ սգում են յեղափոխութեան զոհերի վրայ: Փարսեցիօրէն կուրծք են ծեծում, իմաստութիւն ծախում, երբեմն էլ արամազդեան կեցւածք ընդունելով, այդ դասալիքները երեւան են գալիս դատաւորի դերում եւ անիծում Անկախութեան գաղափարը: Ա՜խ, […]
ԱՆԴՈՒՆԴԻ ԵԶԵՐՔԻՆ Ազգերի կեանքը ժամանակաշրջաններ ունի, երբ որդիները հարկադրաբար իրենց հայրերի դաստիարակիչը կը հանդիսանան: Նման մի ժամանակաշրջան է ապրում օրւայ հայութիւնը, աւելի ճիշտ` գաղութահայութիւնը: Երբեք, հա՛յ երիտասարդութիւն, մեր ազգն ու ազգայնութիւնը այնքան լրջօրէն վտանգւած չեն եղել, որքան այսօր: Ինչպէս եւ երբեք մեր ժողովուրդը այն աստիճան պառակտւած ու տկարացած չի եղել, ինչպէս այժմ: Քո ժողովուրդը բաց […]
* Տպագրվել է Սալոնիկում, 1927թ.: ԵՐԿՈՒ ԽՕՍՔ Կ՛ուզէի որ իմ խօսքը` ուղղած քեզ, հա՛յ երիտասարդութիւն, կ՛ուզէի որ դա առաջին հաղորդութեան ազդեցութիւնն ունենար: Կ՛ուզէի որ քեզ համար գրւած խորհրդածութեանց այս էջերն ընդունէիր, ինչպէս ծարաւ դաշտը ցօղն է ընդունում: Հոգեփոխել քե՛զ կ՛ուզէի ճշմարտութեան ոյժով. փրկել քեզ եւ քո միջոցաւ գաղութահայութիւնը կեղծիքի գերութիւնից: Եթէ դու չես — թող […]
Է Նա — անհատ թէ հաւաքականութիւն — որը բարոյապէս կատարելագործւում է` ուղղակի թէ անուղղակի կերպով նպաստում է իր շրջապատի բարոյական զարգացման: Մեր կուսակցութիւնները` թողած բիւզանդական վէճերը եւ ամէն գնով իրար գետին զարկելու անմիտ ցանկութիւնը, թողած հակառակորդի թերութեանց ամենօրեայ ցուցադրութեամբ իր սեփական այլանդակութիւնները քօղարկելու սին ճիգերը, — թողած ամէնը, հրամայողաբար պիտ զբաղւեն ինքնադաստիարակութեամբ: Անհատ թէ ժողովուրդ […]
Զ Կուսակցութիւնները: Հրամայողաբար պիտ հոգեփոխւեն նաեւ կուսակցութիւնները սրանք` մասնաւորապէս: Մեր ներքին հակամարտութիւնները զինակցում են արտաքին թշնամուն` ընդդէմ մեր ժողովուրդին եւ երկրին: Դժւար է հաւատալ, թէ կուսակցամիջեան այլանդակ պայքարի կատաղութիւնը բղխում է միայն դէպ հարազատ ժողովուրդն ունեցած սիրուց. — ժողովուրդ, որի փրկութեան մասին տարբեր ըմբռնում ունեն պայքարող կողմերը: Մեր կուսակցութեանց պայքարի միակ «մարտական միջոցը» պիտ լինէր […]
Ե Եկեղեցին: Դա վերագնահատումի պիտի ենթարկէ քրիստոնէական սիրոյ իր սխալ ըմբռնումը, որպէսզի դադարի թուլութիւնը առաքինութիւն համարել եւ սպանել մեր ժողովուրդի կամքը: Սխալ է ըմբռնել դա քրիստոնէական սիրոյ խորհուրդը եւ դրա հետեւանքով ամբողջ դարեր պատճառ դարձել մեր ժողովուրդի անօրինակ ողբերգութեան: Սիրում է նա, ով ուժեղ է, ով հոգու առատութիւն ունի, ում ոյժի բաժակը լցւած է յորդելու, […]
Դ Տարօրինակ է — տրամաբանում է մեր քաղքենիամտութիւնը — մեր հաւատքը դէպ Եւրոպան կոյր զգացում էր, մեր ներողամտութիւնը դէպ թշնամին` քրիստոսային, բայց եւ այնպէս մենք ջարդւեցինք ու լքւեցինք: Ոչինչ կայ տարօրինակ, ջարդւեցինք եւ լքւեցինք, որովհետեւ եւրոպացու հոգեբանութեան բոլորովին անծանօթ էինք: Դէպի Եւրոպան մենք ունէինք մի քրիստոնէական զգացում եւ շնորհիւ մեր տարօրինակ խորհրդապաշտութեան — մեր ազգային […]
Գ Անիմաստ կը լինէր այս ճշմարտութինն ընդունիլ, եթէ դա մեզ միայն սարսափի պիտի մատնէ եւ ոչ ցնցէ: Ցնցումները ժողովուրդների կեանքում փրկութեան լծակներ են: Անբարոյական է եւ կորած մի ժողովուրդ, եթէ գոյութիւնն ապահովելու համար անընդունակ է խոր ցնցումների: Հոգեկան ցնցումների ընդունակ ժողովուրդները միայն կարող են վերանորոգւել: Աղիտաւոր չէ կորուստներ ունենալը, աղիտաւոր է զուր կորուստներ ունենալը, այսինքն` […]
Բ Մի աշխատասէր եւ նիւթական ապագայի համար այնքան ձիրքերով օժտւած ժողովուրդ, որ նիւթական բարիքներ կուտել եւ ամբարել գիտէ տարւայ բոլոր եղանակների համար, որ ծիծաղելի կը համարէ, եթէ մէկը ամրան միայն արեւի գեղեցկութեամբ հիանայ եւ չմտածէ ձմրան մասին զարմանալիօրէն իդէալիստ է դէպի խաղաղութիւնը, աղօթում է նրա արեւին եւ բնաւ չի հաւատում, թէ պատերազմի ձմեռ կայ: Սակայն […]
Ա Մեղքերն եմ ասում եւ ո՛չ մեղաւորը: Բուլղարական առած Վերջին տասնամեակի դէպքերը — թրքահայոց կոտորածը, Հայաստանի ստեղծւիլը, նրա կորուստը, ռուս-տաճկական նոր սահմանագծումը, սրա հետեւանքով Մերձաւոր Արեւելքում մեզ համար առաջ եկած ծանր պայմանները, հայրենազուրկ հայութեան տագնապի վիճակն արեւմտեան գաղութներում եւ այլն — մեզ դրին նոր իրողութիւնների առաջ: Ցնցւեց մեր կեանքն իր էական բոլոր կողմերով: Հսկայական փոփոխութիւններ […]
ԽՈՐՀՐԴԱԾՈԻԹԻԻՆՆԵՐ XII ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ «Տւէ ք ինձ դաստիարակութիւնը եւ ես փոխեմ եւրոպացիի դէմքը»: ԼԱՅԲՆԻՑ «Դաստիարակութիւնը կարող է մեզ տալ անհրաժեշտ յատկութիւններն այն ազգերի, որոնք չեն ուզում մեռնել»: Այո՛, դաստիարակութիւնը, բայց ոչ այն, որն այսօր տրւում է մեր մատաղ սերնդին: Ամէն ինչից մի քիչ, առանց որեւէ գերիշխող գաղափարի: Մի՛ քիչ հայերէն, մի քիչ տեղական լեզու եւ սովորական […]
ԽՈՐՀՐԴԱԾՈԻԹԻԻՆՆԵՐ XI ԲԱՐՈՅԱՇՈՒՆՉ ՄԹՆՈԼՈՐՏ Ազգերին, որպէս իրենց ստւերը, հետեւում է իրենց արժանի բախտը: Իր ճակատագրի դարբինն է ամէն մի ժողովուրդ: Վաղ թէ ուշ, նա դառնում է այն, ինչ որ ուզում է լինել այսօր: Այսօրուայ նրա իդէալը – դա միաժամանակ եւ մարգարէացումն է, եւ խոստումն այն բանի, ինչ որ վերջ ի վերջոյ պիտ դառնայ նա: Անհատ, […]