Մտածմունքներ կան, որ սաստիկ ծանր են, բայց դուք դատապարտված եք մտածելու, չեք կարող փախչել նրանցից։ Նրանք է՛ն ծանր հիվանդությունների նման են, երբ դուք գիտեք, որ ձեր մարմնի մեջ կրում եք քաղցկեղի խոցը, բարակացավի բացիլները կամ ժանտախտի թույնը։ Չեք կարող անց կենալ ու արհամարհել, կամ նրանք պետք է ձեզ հաղթահարեն ու սպանեն, կամ դուք պետք է […]
Նիցշէն իմաստասիրութեան մէջ մտցրեց կենագործ ա՛յն ըմբռնումը, թէ ճշմարտութիւնը մի տեսակ մոլորութիւն է, առա՛նց որի, սակայն, որեւէ էակ անկարող է կենսաբանօրէն նպատակայարմար մի քայլ առնել: Ելնելով այս վճռից` կենսաբան իմաստասէրները եւ գործնապաշտութեան (պրագմատիզմ) հետեւող մտածողները զարգացրին եւ ընդ- լայնեցին ա՛յն տեսակէտը, թէ ճշմարտութիւնը գործունէութեան մի միջոց է, աշխատելու եւ նւաճումներ անելու մի եղանակ (մեթոդ): Ըստ […]
(«Խռովք»-ի առաջադրութիւնները) …զի ոչ սիրեն Հայքս իմաստ կամ գիտութիւն, այլ ծոյլք են եւ ձանձրացողք: ԱՆԱՆԻԱ ՇԻՐԱԿԱՑԻ Դեռեւս Ե. դարում հայ մտաւորական ընտրանին անհրաժեշտութիւն զգաց իր ստեղծագործական ճիգերի մէջ մտցնել իմաստասիրա- կան գիծը: Այդ եւ յաջորդ մի քանի դարերի հայ մտաւորականները հպարտանքն ունէին իրենց անւան կցել «փիլոսոփոս» կամ «իմաստա- սէր» մակդիրը: Դրանք կարողանում էին ժամանակի գիտական […]
Հարց.- Ինչպէ՞ս կերպաւորուեցաւ հայ յեղափոխութիւնը: Պատասխան.- Ընդհանուր գիծերով ան կերպաւորուեցաւ այնպէս, ինչպէս պատմութեան մարզին մէջ արձանացող հոգևոր կարգի ամէն եղելոյթ, այսինքն` ունեցաւ աստիճանական զարգացման պատմական ուղի մը. սկսաւ քաոսային խռովքով, անցաւ անհատականացման առաջընթացէ մը (խմորումներ սերմանող առաքեալներու շրջան), որոշ նախնական ձևեր ստացաւ` խմբակցական ելոյթներու միջոցաւ (դաւադրական փոքրիկ կազմակերպութիւններ), վերածուեցաւ ընդլայնուելու ճիգի մը (արմենական-հնչակեան շարժում) և […]
Հարց.- Ի՞նչպէս կը խմբաւորուին այն պատճառները, որոնք ծնունդ տուին հայ յեղափոխական շարժման: Պատասխան.- Հայ յեղափոխական շարժման ծնունդ տուող պատճառները կը խմբաւորուին` ա)իբր առարկայական-եղերական իրականութիւններ, բ) իբր ենթակայական-հերոսական ոգորումներ: Առաջին կարգի իրականութիւնները հասունցուցին հայկական ճգնաժամը և ի վերջոյ, հայ ժողովրդի մեծագոյն զանգուածը ենթարկեցին օսմանեան բռնատիրութեան զարհուրելի նախճիրներուն: Երկրորդ կարգի ոգորումները ծայրայեղ յուսահատութեան մատնուած ժողովուրդը մղեցին ինքնափրկումի […]
Իբր ամփոփում ասենք. 1) Հակադաշնակցական շէյթանը խլուրդի պէս դեգերում է թուրքի և ռուսի բացած ակօսում: Ատում է մեզ, որովհետև մենք թշնամի ենք թուրքին և ռուսին: Իբր ցեղի թշնամիների գործակից՝ նա նրանցից ստացել է պայքարի մի տախտակ և յանձնառութիւն՝ մեր կեանքում շփոթ առաջ բերելու, մեզ ինքնամփոփւելու և նոր թափով կռւի պատրաստւելու կարելիութիւնից զրկելու դիտաւորութեամբ: Նա վէճ […]
Մաս 5 Չարախնդում է հակադաշնակցական տիպը, բայց երբեք տառապում, որ ցնցւեց ցեղապաշտ հայի երազը, որ թուրքին մնաց ամբողջ Տաճկա-Հայաստանը, Կարսը, Արարատեան դաշտի կարևոր մէկ մասը (Սուրմալուի գաւառ), հայոց նւիրական լեռը (Մասիս), Բագրատունիների փառահեղ մայրաքաղաքի (Անի) պաշտելի աւերակները, որ երկրի սրտում բոյն դրեց Ատրբէյջանը՝ ստանալով Նախիջևան-Շարուրը, որ նոյն Ատրբէյջանը տէր դարձաւ հիւսիսային Հայաստանի բնական ամրոցը կազմող […]
Մաս 4 Պատմական իրողություն է, որ 1918թ. Մայիս 28-ի յաղթանակով հիմք դրւեց հայոց քաղաքական կեանքի կառոյցին. հայը դարձաւ պետական ժողովուրդ, իսկ Հայաստանը պետական-քաղաքական միաւոր: Նոյն տարւայ օգոստոսի 1-ին, Երևանում և շրջակայքում կուտակւած հայ զանգւածները հանդիսական մի «այո´» ասացին իրենց ճակատագրին: Բացւեց Հայաստանի Խորհուրդը և հանրապետական կառավարութիւնն ի պաշտօնէ ընդունեց երկրի քաղաքական կեանքի ղեկը վարելու պարտականութիւնը: […]
Մաս 3 Զազրախօս է նաև հոգեբանօրէն հակադաշնակցական «հայ» տիպը: Դա ա´յն սինլքորն է, որ իր բարոյական աղքատութիւնն ու մտքի թշւառութիւնը սքօղելու համար՝ իր ներքին տկարութիւնը վերածում է խօսքի աւտոմատիայի: Դա ա´յն սրիկան է, որ Եկեղեցում դիմակաւորւում է իբր երկիւղած կրօնասէր, աղօթում է ջերմեռանդօրէն, հանդիսանում է «ազգային դաւանութեան» պաշտպանութեան ախոյանը, որ սակայն, Յիսուսը պատկերում է ո´չ […]
Մաս 1 Հայ ցեղանենգ շէյթանի կենդանի տիպին առաջին անգամ հանդիպել եմ 1920 թւականի գարնան, Շիրակի Հոռոմ գիւղում: Մայիսեան ծանօթ դէպքերի օրերն էին: Ալեքսանդրապոլում գլուխ էր բարձրացրել «հայկական ջրօձականութիւնը», զօրքի մի մասը մոլորւելով կոյր գործիք էր դարձել խռովարար մեծամասնականների ձեռքը: Արագածի լանջերով գնում էինք Աղէք-Պոլ (այժմ՝ Լենինական) զսպելու խռովարարները: Մտանք Հոռոմ մեծ գիւղը: Եկեղեցու բակում հաւաքւած […]
Դժւար է ճշդել, թէ որո՞նք են գաղութահայ կեանքի այսօրւա իսկական ցեղանենգ շէյթանները: Հաւանաբար, սրանք հրապարակում չերևացող լրտես-մատնիչներ են, որոնք սակայն, կարողացել են հնչակ-ռամկավար հոսանքների կեանքի լծակն իրենց ձեռքն առնել: Այդ հոսանքների բերանը հանդիսացող մահազդ-թերթերը տարիներից ի վեր լծւած են ապերախտ մի աշխատանքի: Նրանց «քաղաքական դաւանանք»ը խտանում է հետևեալ կէտերում.- ա) Անձնական խծբծանք: բ) Լրտեսամիտ զրաբանութիւն: […]
Մեր կեանքում հին, շա՛տ հին երևոյթ է նա – ցեղանենգ շէյթանը: Ժամանակակից ըմբռնումով նա կոչւում է հակադաշնակցական: Անիծապարտ դարերը յղկեցին նրան, բևեռացրին իբր հոգեբանական իւրորոշ տիպ և մղեցին, որ նա անվերջ սողայ մեր կեանքի հետ՝ խայթելով մեզ և խեղկատակելով օտարին: Ժամանակների առաջընթաց հոլովոյթին զուգահեռ՝ նա ըստ ձևի կերպափոխութեանց ենթարկւեց, տարբեր անուններ ստացաւ, ըստ էութեան, սակայն, […]
