Ստեփան վարդապետը ծնած է Սասնոյ Բսանաց գաւառի Գոմք գիւղը իր ուսումը ստացած է Մշոյ Սուլթան Ս, կարապետի վանքը․ եւ հոն իր համեստ ուսման ընթացքն աւարտելով, վարդապետ ձեռնադրուած էր Մամբրէ եպիսկոպոս Մամիկոնեանէ։ Օսմ․ Սահմանադրութեան (1908-1915) խաղաղ տարիներուն զուգադիպելով, բաւական օգտակար ծառայութիւններ ունեցած է։ Սակայն իր անհեռատեսութենէ կամ լաւ է ըսել, օրուան քաղաքականութեան փաղաքշանքէն խաբուելով, բոլորովին զանց […]
Առաջին անգամ 1876 թուի վարդավառին Մշոյ Սուլթան Ս․ Կարապետի ուխտագնացութեան օր տեսած եմ զինք երբ Աւագ սարկաւագ էր, փոքր սեւ մօրուքով։ Իր կեղծ անունն էր՝ յեղափոխական շրջանին՝ Յեսու և Վկայ։ Եւ իրօք Խրիմեան Հայրիկի շրջանէն սկսած մինչեւ 1915, ան եղած է բոլոր գործերու եւ դէպքերու վկան եւ միաժամանակ Յեսուի նման ժողովրդական քաջ ու կտրիճ առաջնորդ։ […]
Քոլոս Յովհաննէս Գրեց՝ ԱՒՕ Յովհաննէս Կիրակոսեան ծանօթ է Քոլոս անունով։ Ծնած է Տարօնի Մկրագոմ գիւղը, 1860-ին։ Հայրը Կիրակոս, մայրը՝ Գիլօ։ Անոնք հողագործութեամբ կը զբաղէին եւ հազիւ հազ կրնային իրենց ապրուստը ապահովել, եթէ մերձաւոր թուրք պետական պաշտօնեաները զիրենք ազատ ձգէին։ Գիւղին մէջ դպրոց գոյութիւն չունէր, ատոր համար հայրը իր հետ կ՛աշխատցնէր զաւակը։ Մինչեւ այդ ատեն հայն […]
Արաբոյի վերջին կռիւը Ընդհարումը տեղի է ունենում Խնուսի եւ Մուշի միջև գտնուած գիւղերից մէկում։ Դորա հետեւանքը շատ կորստաբեր է եղել մեզ համար։ Կռուող խմբից ազատւում է մի մշեցի երիտասարդ, որը վիրաւորուած է եւ այժմ գտւում է ապահով տեղում, տաճկաց սահմանից դուրս։ Ահա նրա պատմածն այդ դէպքի մասին․ «Ես Տամատեանի եւ Մ․-ի ¹ մարդն եմ։ Յունաստանից […]
Փոքրիկ դրուագ Խրիմեան Հայրիկի կեանքէն Վարագի ծերունազարդ Պրն․ Պետրոս կը պատմէր՝ Մարտ 10, 1885-ին Վանի կուսակալ Համիտ Փաշան պաշտօնապէս յայտնեց Խրիմեանին, որ 8 օրուայ ընթացքին պատրաստուի եւ ճամբայ ելնէ դէպի Պոլիս։ Մեկնումէն շաբաթ մը առաջ Հայրիկը Վարագայ տաճարին մէջ պատարագեց եւ սրտառուչ քարոզով մը հրաժեշտ տուաւ միաբանութեան, ուսուցիչներուն, աշակերտներուն եւ հօտաղներուն։ Մեկնումի առտուն, Հայրիկ «Արծուի […]
ՑԵՂԻՆ ՁԱՅՆԸ Ասկէ տասը տարի առաջ՝ գրեթէ ո՛չ ոք կը խօսէր ցեղի ու ցեղայինի մասին: Այս բառերը կը յիշատակուէին այն ատեն միայն, երբ կը քննուէր ժամանակակից մեծ ժողովուրդներու եւ ազգերու անցեալը, եւ կամ քաղաքակրթութեան ազդեցութենէն հեռու մնացած, Ասիայի ու Ափրիկէի խորերը նախնական կենցաղ մը վարող մարդկային խմբաւորումներու կեանքը: Դեռ աւելին: Նախորդ տասնամեակներու ընթացքին ցեղն ու […]
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՒԱՆԴԱԿԻ ԲՆԱԿԱՆ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐԸ Հայկական Բարձրաւանդակ եւ պատմական Հայաստան — միեւնոյն բաները չեն դրանք: Առաջինը զուտ բնա-աշխարհագրական ըմբռնում է, որով՝ բնօրէն որոշ ու անփոփոխ, երկրորդը՝ պատմա-ազգագրական, որով՝ ենթակայ սեղմումի եւ ընդլայնումի, ինչպէս ինքը՝ կեանքի յարափոփոխ հոլովոյթը: Անցեալում մեր քաղաքական կեանքն ու ոյժն այնքան անկայուն եւ ելեւէջային են եղել, որ այսօր դժւար է առանց վերապահումի մատնանշել […]
ՎԱՐԴԱՊԵՏԱՐԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ Ամօթ, յաւիտենական ամօթ հայերին: Կիսագազան սեւամորթ ստրուկը հիմնեց իւր անկախ «Լիբերիա» պետութիւնը, ու դարերով հալածուած ջհուդը փողի ուժով իրեն սեփականութիւն դարձուց Պաղեստինի երկու հինգերորդ մասը, իսկ անօգ հայերը իրենց հարազատ դրախտ Հայաստանի մէջ մէկ թիզ անկախ խորշ չունին … Հարց. Ո՞վ պիտի ազատէ Հայաստանը օտարների ձեռքէն: Պատ. Ինքը՝ հայ ազգը պիտի […]
ԳԷՈՐԳ ՉԱՒՈՒՇԻ ՆԱՄԱԿԸ ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ԲԻՒՐՈՅԻՆ 25 Նոյեմբեր 1906 ԲԻՒՐԱԿՆ Արեւելեան Բիւրոյին. Նոյեմբեր ամսոյ 4-ին ընկեր մըն ալ հետս՝ եկայ Բիւրակն եւ պիտի գայի արտասահման, հասնէի [Ընդ]հանուր ժողովին, բայց ձիւնի բուքի պատճառաւ արգիլուեցայ 15 օր Բիւրակն, եւ օր մըն ալ քուրդ վալատի հետը միասին մեկնուեցանք որ պիտի գայինք. եւ հասանք մինչեւ Կուլէի Պարազան(?). այստեղ […]
ԳԷՈՐԳ ՉԱՒՈՒՇԻ ՆԱՄԱԿԸ ԱՆԴՐԱՆԻԿԻՆ ԵՒ ՄՈՒՐԱՏԻՆ Սիրելի Պարոյր ¹ եւ Մուրատ. Ես որոշուեցայ որ պիտի գայի արտասահման ու ներկայանայի [Ընդ]հանուր ժողովին, սակայն բաղդը չօգնեց որ գայի եւ ներկայանայի այն ազնիւ ժողովին, եւ տեսնուէի ձեր սիրելութեան ու շատ մը ընկերն[եր]ի, այն պատճառաւ որ ձիւնի բուքի արգելքներ չթողին որ գայի եւ հասնէի։ Ինչպէս օր մը օրերէն […]
ԳԷՈՐԳ ՉԱՒՈՒՇ Մաս 3 Երբ արդարութեան անողոք հատուցումը հասաւ հայ մատնիչներուն ու գեղաշէնցի Աւոյին՝ որ իր ամբողջ ընտանիքով բնաջինջ եղաւ, կը մնար վերջին դատաստանը Խալիլին, այդ հրէշածին պատուհասին՝ որ խմած էր Սերոբի ու հազարաւոր հայ գիւղացիներու արիւնը։ Խալիլը ինքը պատմական չարիքն էր այդ սեւ երկրին, որուն նամուսը, մալը, միւլքն ու կեանքը իր կրունկներուն շուքին հետ […]
ԳԷՈՐԳ ՉԱՒՈՒՇ Մաս 2 1885-ին, առաւօտ մը, Սասնոյ սարէն լեռնցի մը կ’իջնէր դէպի վար։ Քովն ի վեր կը քալէր պատանի մը՝ պայծառ, լուսաւոր ճակատով եւ կրակոտ, համարձակ աչքերով։ Հայր ու տղայ էին։ Կ’երթային դէպի, Առաքելոց վանքը։ Աստուած օգնակա՜ն, Հայր սուրբ։ Հոգուդ պահապա՜ն, զաւա՛կս։ Մեռնիմ քեզիք, Հայր Սուրբ էտա զիմ լաճ բերեր եմ վանք կարդալ սովրելու, […]
