ԻՄ ՊԱՏԱՍԽԱՆԸ — ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ

«Կարմիր բանակը իր լաւագոյն ընկերների սպանութեան համար դաշնակ հակայեղափոխութեան կը հատուցանէ գլխովին ոչնչացմամբ»:

***

— Ընթերցողը տեսնում է, որ Կարմիր բանակը, որը որպէս կենդանի զէնք Մոսկուայի կողմից դրուած էր թաթար Նարիմանովի եւ Անգորայի կառավարութեան ներկայացուցիչ Իբրահիմ Թալիի տրամադրութեան տակ, իր պաշտօնական օրգանի* միջոցաւ, դեռ Հայաստան չմտած, կը սպառնար ոչնչացնել ամբողջ Դաշնակցութիւնը, որ ասել է` ազգայնական ու պայքարունակ հայութիւնը:

Ծանօթ լինելով բոլշեւիկների յետագայ գործունէութեան, ո՞վ կարող է կասկածել, որ Բագուի եւ Միլլիի փայտիկով շարժուող Կարմիր բանակը տառացիօրէն պիտի չգործադրէր Դաշնակցութեան մասին արձակած իր մահավճիռը, եթէ դիւցազնական Սիւնիքը չսանձէր նրան, եւ ռազմագիտա-հոգեբանական կարելիութիւն չընծայէր Երեւանին` իր «Փետրուար 18»ը կազմակերպելու, ու վտանգուածները Սիւնիք ապաստանելու:

Այո՛, ե՛ւ երկրի մտաւորականութիւն, ե՛ւ մարտական ոյժեր, ե՛ւ Հ.Յ.Դաշնակցութիւն — այդ բոլորը իրենց գոյութիւնը կը պարտին Սիւնիքին, միա՛յն Սիւնիքին:

Երկու խօսք ե՛ւս:

Եթէ ժողովրդի արիւնը թափել թոյլատրելի է միայն եւ միմիայն այն դէպքում, երբ հարկադրաբար պէտք է պաշտպանել նրա երկիրն ու ֆիզիքականը — 1919, 1920, 1921-ին մեծապէս վտանգուած էր Սիւնիքը:

Եւ նա, Սիւնիքը, իմ ղեկավարութեամբ, զինաթափեց իրեն սպառնացող վտանգը — յաղթանակեց:

Եթէ ժողովրդի առաջնորդը իրեն մատնում է առաւելապէս իր հայրենիքի նեղ ու ճակատագրական օրերին` լեռնահայութեան ճակատագիրը ես վարեցի մեր պատմութեան ամենապատասխանատու մէկ վայրկեանին:

«Աշխարհի ամենազարմանալի բաներից,- ասում է Լակորդերը,- մէկն էլ այն է, որ երբեք ո՛չ մի պետութիւն, ինչպէս եւ ո՛չ մի յաջողութիւն չէ կարողացել իրեն ենթարկել պատմութիւնը եւ նրա միջոցաւ գալոց սերունդները խաբել»:

Սիւնիքի գոյամարտը պատմութեան կը պատկանի:

*«Կարմիր աւանգարդ», 1920, 30 Հոկտեմբեր:

Գարեգին Նժդեհ